E.g., 28.03.2024
E.g., 28.03.2024
E.g., 28.03.2024
E.g., 28.03.2024
E.g., 28.03.2024

"Ruslarnıñ esir etkeni ukrainalılarnıñ sayısı ve ne içün ğalebege qadar deñişme içün bekleyemeyeceğimiz belli oldı" - HTHne İrına Vereşçuknıñ intervyüsi

Опубліковано 03 May 2022 року, о 16:57

Vitse baş nazir - Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlarınıñ reintegratsiya meseleleri naziri İrına Vereşçuknıñ HTHne intervyüsi.

Devleti 2014 senesinden berli almağan ruslar Ukrainada tutulır.

İşğalcilerniñ edirligine qaç ukrainalı oğraştı? Ve Ukrainanıñ ğarbiy ortaqları, Putinniñ cinayetleri aqqında halq ögünde laf etmege qaul etken rus reinelerine ne teklif eteler? Vitse nazir İrına Vereşçuknıñ HTHniñ mahsus mühbiri Stanislav Yasınskıyğa intervyüsinde habersiz ğayıp olğan ukrainalılar aqqında malümat toplaycaq Esirlernen tutma, kelecek deñişmeler ve hızmet birleşken ştabınıñ işi aqqında.

- İrına hanım, bu ştab ne içün kerek, daa bir bürokratlıq bölügi olmaymı?

- Esirlernen tutuma ştabı er saat, er daqiqa çalışa. Oña Adliye nazirliginiñ, YTHniñ, Baş prokuraturanıñ, Mudafaa nazirliginiñ ve başqa müessiselerniñ vekilleri, yani bu alda esirlernen çalışqan er kes qatıla. Er kesniñ öz sicili bar - misal içün, UTHniñ esirlerniñ deñişmesi merkezi bar. Adliye, öz ceza icra sistemasına saip ola. Arbiy qısımlarda arbiy areketler vaqtında esilerni tutma sisteması bar. Anda olar içün odalar bar, qazan teminatı üzerinde turalar. Episi çoq dallı - bunıñ içün episini tek bir organ olaraq teşkil etmege qarar berildi. Amma tünevin Milliy malümat bürosı quruldı. Malümatnıñ bar olması, faqat çoq dallı olması meselesinen qarşılaştıq. Er kes öz yönelişinde malümat topay ve umumiyleştirilgen malümat yoq. İnsan bir nomerağa telefon etip, malümat alıp ya da berip olmay. Bunlar, esir etilgen grajdan kişi olsa da. Bunlar, Sumı yönelişinde RF sıñırında toqtatılğan yük maşnalarınıñ aydayıcıları olsa da. Ya da arbiy esirler olsa da. Ve bunıñ içün şimdi er kesniñ - arbiy esirlernniñ, tutulğan grajdanlarnıñ sicilini şekillendiremiz.

- Bu sicilde qaç arbiy esirler buluna?

- Laf, Rf arbiy esirleri aqqında olsa, bizde 562 kişi buluna. Çünki böyle degen 200 yükümiz de bar. Bunı da şekillendiremiz ve teşkil etemiz. Qırmızı Haçnen beraber. Laf, ukrain arbiy esirleri aqqında olsa ise. 2014 senesinden sicilimiz bar. Devletimizde 2014 senesinden berli esir etkenimizlerni (bir qaç yüz kişi), ayırmağa vaqtımız henüz olmadı. Fevral ayınıñ 24-ünden berli esir etkenimizlerden. Bunıñ içün o, rus esirleriniñ bazasından daa büyük. Amma tahminen olaraq ayırsaq, esirlerimizniñ tahminen 270 olğanını bilemiz. Qayd etilgenler, sicilimizde bulunğanlar. Umumen (2014 senesinden berli) deyerli 650 kişi. Amma bu siciller er saat deñişe, çünki şu anda bu bazanı tek tolduramız.

- Bu rus esirleri endi bir yerde ya da qısımlarda bulunalar?

- Olar qısımlardadır. Ve bunıñ da qanuniy temeli bar. Qırmızı Haçnıñ olarğa irişimi bar - bunı acele tarzda temin ettik. Er biri aqqında Qırmızı Haçqa mahsus kartlarnı yollaymız. Er şeyni halqara gumanitar uquqqa mücibi yapamız. Rusiye aqqında bu söylenmez. RF alâ daa qaç esirni tutqanına dair bir cevap bermedi ve Qırmızı Haç buña tesir etemez. Cenk normaları ve qaidelerine riayet etmegen bir ülke qarşısında halqara uquqnıñ küçsiz qalması qorqunç bir vaziyettir.

- Nasıl tutulğanlarına dair er angi bir malümat barmı ya da iç bir şey yoq?

- Kıyıvdaki körüşme vaqtında Piter Maurerden (HQHEniñ Prezdenti)  talap ete edik - Moskvanı ziyaret etkende şunı talap ete edik - ve şimdi kerçekleşecek, bir qaç kün evel Qırımdaki arbiy esirlerimizni ziyaret etti. Ve bunı yapmağa mecbur olğanını ayttı, çünki pek çoq esir işğal etilgen Qırımnıñ toprağında buluna. Misal içün, Zmiyinıy adası. Daa az esir etilgen olğanını tüşüne edik. Ve anda 92 kişi esir etildi çünki anda tek arbiy sıñırcılar degil Olarnı qurtarmağa tırışqanlar da bar edi. Olar Aqyarda, elimizde bu bilgiler bar. Olarnı ziyaret etmeli, bizge ne alda olğanlarını ve nasıl tutulğanlarını añlatmalıdır.

- Rus esirleri ne paasına tutula?

- Ukrain büceti. Bunıñ içün maña cenkniñ soñuna qadar deñişme yapmayıq dep söylegenlerinde tüşüniñiz. Ukrain askerinden alamız. Bu esir teminte tura ve ukrain askeri kibi aşa. Bunı yapmağa mecburmız. Bu tür esirleri, biñlerce olacaq. Söz sırası, sorav yapıldı. Ve esirler, esirlikten Rusiyege keri qaytmağa istemegenlerini aytalar. Ve bu da aynı zamanda mecburiy bir şekil - deñişme razısı. Ve şimdi bu bala olğan askerler, ukrain qadınlarını ve balalarını öldürmege yollağan ülkege keri qaytmağa istemeyler.

- Qaç esirler qaytmağa istemeyler?

- Qırmızı Haçn bizge bildirmek kerek. Olar kameralarğa öz başına kireler. Ukrain akimiyetiniñ vekilleri yoq - gumanitar uquq bunı talap etmey. Ve bu pek yavaş - er birinen saatlerce laf devam ete. Acele etmeymiz - qanunğa uyğun olmasını isteymiz. Bu alda, yüzlerce olğanı içün bir qarar bermeli olacaqmız. Ve er kün daa çoq ola.

- Deñişme qararları nasıl alınacaq?

- Esir etken grajdan kişiler de çoq, bilesiñizdir. Şeer başları. Bir şey tüşünip çıqarmalı olacaqmız. Bu alda biz, devlet ne yapacaqlarımıznı.

- Bu insanlarnıñ evlerimizni, zavodlarımıznı, iqtisadiyatımıznı yañıdan tiklemek içün çalışması imkânı tüşünilemi? Ya da tek deñişitirilecekmi?

- Deñiştirilip deñiştirilmeycegini, çoqmı deñiştirileceklerini bilmeyim. Neticede tek deñiştirmek içün çalışmaymız. Cenk vaqıtnda bunlar, deñiştirilecekleri qaide degil, istisna olmalıdır. Çünki RF içün daa çoq grajdannı, daa çoq şeer başını, olarnı öz asir etilgen askerlerine deñiştirmek içün tutmaq içün bir stimul olacaq. Ve bu tek terrorizm bir aktı olacaq. Ve bunıñ içün yerli öz idare organlarını azat etmege talap etemiz. Çünki olar ant ettiler - ve silâ astında degil. Ve cenk olıp olmağanına baqmadan öz vazifelerini yerine ketireler. Amma Qırmızı Haçta ne içündir bunıñ bir terrorizm aktı olmağanını, internlik olğanını añlatalar. Böyle sözlerden şaşıram. Çünki şeer başı esir etilse. Ukrain akimiyetine, olarnıñ arbiy esirlerine deñiştirmek içün tesir etmek içün. Bu şantaj ya da  bir terrorizm aktıdır.

- Siz birleşken malümat merkezi aqqında laf etmege başladıñız

- İziniñiznen, qısqa bir nımeranı aytmağa isteyim - 1648 - lütfen sualleri olğan ya da aqrabalarınıñ esir etilmesini bildirmek istegen er kes telefon etiñiz. Birisi ğayıp oldı ya da bir malümatqa saip olasıñız. Ya da 0442878165. Telefon etiñiz ve sicillerni beraber şekillendirecekmiz. Sicilimizde az insan olsun.

- Cinayetlerni aqqında açıqça añlatsalar, bu esirlerge Ukraina ya da ortaq ülkeleriniñ vatandaşlığı berilmesi mümkünmi?

- Böyle bir imkân bar. Yabancı devletler, rus ordusınıñ subaylarına ve subaylarınıñ ailelerine vatandaşlıq ve sığınaq aqqını bermege azıq olğanları mevzusında bizge muracaat ettiler. Putinniñ bergeni vinayetler, cinayet emirleri aqqında açıqça laf etseler. Ve bu, em AQŞ, em Büyük Britaniya. Ve yaqın kelecekte işleycegini tüşünem.

- Yani bu hususan tüşürilgen rus uçucılarına bağlımı?

- Ebet.